«معجزه آبخیزداری» | خلأ قانونی به‌نام «مدیریت جامع حوزۀ آبخیز»

«معجزه آبخیزداری» | خلأ قانونی به‌نام «مدیریت جامع حوزۀ آبخیز»

کارشناسان با خسارت­‌بار دانستن مدیریت بخشی حوزه­‌های آبخیز معتقدند برای مقابله با چالش­‌های حوزه­‌های آبخیز به‌خصوص سیل، باید طرح «مدیریت جامع حوزۀ آبخیز» به قانون تبدیل شود.

– اخبار اقتصادی –

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مدیریتجامع حوزۀآبخیزبه‌عنوانمفهومینوو رویکردیجدیددرراستایبرنامه‌ریزی،توسعه و مدیریت منابع زیستی مثلآب،خاک وپوششگیاهیباتأکیدویژهبرمسائل اقتصادیواجتماعیومحیطزیستیمطرحمی‌باشد کهبه‌دنبالایجادراهکارهایمشارکتیدراین عرصه‌­هاست. مقصودوهدفاینرویکردایجادیکپارچگیوهماهنگیدرمدیریت منابعطبیعیواجتماعیحوزه­‌هابه‌منظور تأمین معیشت پایدار و مقابله با حوادث طبیعی به‌خصوص سیلاب درقالب برنامه­‌هایمردم‌محوراست.

محسنی ساروی، استاد بازنشسته و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در تعریف مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و ضرورت آن این چنین اظهار می­‌دارد: «مدیریت جامع حوزۀ آبخیز به این معنی است که کل منابع طبیعی از جمله آب، جنگل، مرتع، پوشش گیاهی و غیره که در حوزۀ آبخیز قرار دارد باید به‌نحوی مدیریت شود و مورد بهره­‌برداری قرار گیرد تا منجر به حفظ آب و خاک و مقابله با سیل شود. مهمترین هدف و ارزش در آبخیزداری حفظ آب و خاک است. اگر خاک از بین رود، دیگر نمی­‌توان انتظار کشاورزی مطلوب و امنیت غذایی داشته باشیم».

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با انتقاد از عدم اجرای مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در کشور، به نتایج و دستاوردهای اجرای این رویکرد مدیریتی اشاره می­‌کند و می­‌گوید: «اگر مدیریت جامع حوزۀ آبخیز داشته باشیم می­‌تواند آب باکیفیت و کیفیت مناسب و در زمان مناسب در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد و همچنین از خطرات وقوع سیل نیز در امان باشیم. ما متأسفانه در حال حاضر در کشور مدیریت جامع حوزۀ آبخیز نداریم و این باعث شده در اقدامات توسعه­‌ای مثل راهسازی به‌خاطر عدم رعایت اصول آبخیزداری، فرسایش خاک زیادی داشته باشیم و طرح­‌های توسعه در بعضی جاها خسارت زیادی به منابع طبیعی وارد سازد، مثلاً اگر نگاه جامعی به آبخیزداری حاکم بود در اطراف سدها شاهد رشد و گسترش بی­‌رویه اماکن تفریحی مثل رستوران و قهوه­‌خانه و غیره نبودیم که فاضلاب آن وارد آب شود و آن را آلوده سازد یا اینکه مواقع سیل به شهرها و روستاها خسارات شدید مالی و جانی وارد شود».

پرویز گرشاسبی، عضو هیئت علمی پژوهشکدۀ خاک و آبخیزداری و معاون سابق آبخیزداری سازمان جنگل­‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، با ضروری دانستن مدیریت جامع حوزۀ آبخیز، تحقق آن را منوط به همبستگی و اهتمام وزارتخانه­‌ها و سازمان­‌های مرتبط دانسته و می‌گوید: «ضرورت مدیریت جامع حوزۀ آبخیزداری کشور ایجاب می‌کند که همۀ مسئولان دست به دست هم دهند و برنامه‌ریزی بخشی را به‌سمت برنامه‌ریزی فرابخشی سوق دهند. این مقوله در صورت اهتمام و همبستگی وزارت نیرو و سازمان محیط زیست با سازمان منابع‌طبیعی امکان‌پذیر خواهد بود».

عضو هیئت علمی پژوهشکده خاک و آبخیزداری با تأکید بر اینکه کشور ناگزیر به اجرای طرح مدیریت جامع حوزۀ آبخیز است گفت: مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در ایران و دنیا تجارب موفق و دستاوردهای بسیار خوبی به‌دنبال داشته است که باید این مدل مدیریتی گسترش یابد.

وی دربارۀ تجربۀ موفق کشور چین می­‌گوید: «ما ناگزیریم به اجزاء به‌هم‌پیوسته حوزۀ آبخیز با مدیریت جامع حوزه توجه کنیم و ارتباط سرحوزه، میان‌حوزه و پایین‌حوزه را برقرار کنیم. این الگو یک الگوی موفق است که باید اجرایی شود، به‌عنوان مثال در چین با مدیریت حوزه­‌ای در رودخانه می­هی­ئه توانستند 42 درصد آب ازدست‌رفته را به چرخه بازگردانند. این کار با مشارکت مردم طی 5 سال انجام شد».

گرشاسبی دربارۀ تجربه موفق ایران در انجام طرح­‌های مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در ایران نیز می­‌گوید: «ما در شکننده­‌ترین اکوسیستم­‌ها یعنی اکوسیستم بیابانی با مدل مدیریت جامع حوزه­‌های آبخیز با مشارکت مردم و ایجاد صندوق­‌های خرد روستایی موفق شده­‌ایم عرصه­‌های منابع طبیعی را مدیریت کنیم و در این زمینه 15 سال تجربه موفق داریم و یک مدل بومی برای ایران آماده کرده­‌ایم که به مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز ارائه شده است».

معاون اسبق آبخیزداری سازمان جنگل­‌ها، مراتع و آبخیزداری با تأکید بر ضرورت تصویب مدیریت جامع حوزۀ آبخیز در مجلس شورای اسلامی، معتقد است: «در زمینۀ مدیریت آب باید توسعۀ عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به‌جای پروژه­‌های پرهزینه و مرسوم آبی با توجه به قوانین بالادستی به‌طور ویژه مدنظر باشد، قوانین انعطاف‌پذیر متناسب با ترسالی و خشکسالی داشته باشیم و مدل بومی مدیریت جامع حوزۀ آبخیز باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و این مدل تمرین‌شده موفق در کشور، به قانون تکلیفی برای اجرا تبدیل شود».

مسلماً با توجه به آثار و نتایج فراوان مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و اثرات آن در پیشگیری از بلایای طبیعی به‌خصوص سیل که حدود 50 میلیون نفر از جمعیت کشور را در سال­‌های اخیر تحت تأثیر خود قرار داده است و سالانه شاهد وقوع حداقل یک سیل مخرب و سهمگین هستیم، قانونی شدن طرح مدیریت جامع حوزۀ آبخیز و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی، پشتوانۀ خوبی برای اجرای طرح جامع حوزۀ آبخیز در کشور بوده و الزام دستگاه­‌ها، سازمان­‌ها و نهادهای مختلف برای اجرا را به‌دنبال خواهد داشت.

انتهای پیام/+